Çocuğun bakımının kim tarafından gerçekleştirileceği aileleri en çok zorlayan konulardan biridir. Özellikle anne ve babanın sürekli çalışmak zorunda olduğu durumlarda bu daha da önemli hale gelir. Ülkemizde yasal doğum izni süresinin çok kısa olması çalışmak zorunda olan ebeveynleri oldukça zor durumda bırakıyor. Anneler için 3 ay olan doğum izni, devlet memuru olmayan babalar için gerekli bile görülmemiş. Ebeveynlerin bebekleri için çok erken bir dönemde bakıcı arayışı içine girmesi, özellikle ayrılma kaygılarının üst düzeyde olduğu bir döneme rastladığı için sıkıntı da büyük olabiliyor. Hamilelik ve doğum sonrasında oldukça ciddi değişim geçiren hormon dengesi özellikle anneleri ciddi şekilde etkiliyor. Bu dönemde ayrılık kaygısı çok daha yüksekken, koruma güdüsü de oldukça güçlü bir şekilde yaşanıyor.
Bir bakıcıyla anlaşma yapıldıktan hemen sonra çocuğunuzu onunla yalnız bırakmanız iyi bir tercih olmaz. Çocuklar, özellikle erken yaşlarda yoğun olarak ayrılık kaygısı yaşarlar ve ebeveynlerin bir anda ortadan kaybolması, ona sevilmediğini ya da istenmediğini hissettirebilir. Bu da hem çocuğunuzun hem bakıcınızın ve dolayısıyla sizin zor durumda kalmanız anlamına gelir. Bu nedenle mutlaka bir geçiş süresi önceden planlanmalıdır. Bakıcınızı çocuğunuzla baş başa bırakmadan önce beraber geçireceğiniz en az bir hafta, daha sonra ortaya çıkabilecek pek çok problem riskinin ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır. Bu dönemde çocuğunuza en başından doğruları söylemeniz, onunla kuracağınız güven ilişkisi için de oldukça önemlidir.
Bakıcı konusunda karar verirken nelere dikkat etmeli diye düşündüğümüzde; öncelikle çocuğunuzun bakımını üstlenecek kişiyle güvenli bir ilişki kurulabilmesi çok önemli. İletişime açık, sorumluluk alabilen, zaman zaman hata yapabileceğini kabul edebilen, sabırlı, sevgisini gösterebilen ve kendini geliştirmeye açık bir insan olması herkes için bu sürecin daha sağlıklı yaşanmasına yardımcı olacaktır.
Çocuk gelişimi konusunda bir bakıcının akademik bir eğitim almış olması elbette bir avantajdır. Ancak ülkemizde yaşayan pek çok insanın bu konuda eğitim almamış kişiler tarafından büyütülmüş olduğu da bir gerçektir. Bu noktada bakıcıların çocuklarla vakit geçirmeyi sevmeleri ve hem sizinle hem çocuğunuzla sıcak ilişki kurabilmeleri alınan eğitim kadar önemli. Çocuğunuzla ilgili sorumlulukları paylaşabileceğiniz bir bakıcıyla çalışmanın pek çok avantajı vardır. Öncelikle çocuk büyütmenin çok keyifli olmakla birlikte birçok zorluğunun bulunduğunu belirtmek gerekiyor. Çocuğunuzun bakımı konusunda size yardımcı olan biri, üzerinizdeki yükü hafifletecektir. Bu da size çocuğunuzla daha fazla “kaliteli zaman” geçirme olanağı sunacaktır. Ayrıca çocuğunuzun farklı kültürlere sahip insanlarla bir arada vakit geçirmesi gelişimine katkı sağlayacaktır.
Çocuğunuzla bakıcı arasında bir sorun yaşanıyorsa, çocuğunuz bunu size bir şekilde belli edecektir. Onun duygusal durumunu, hal ve hareketlerini iyi takip etmeniz genellikle yaşadığı bir sorun varsa anlamanız için yeterli olacaktır. Bu noktada unutulmaması gereken, gelişim sürecindeki bir çocuğun zaten pek çok sorunu “doğal olarak” yaşayacağıdır. Yani yaşadığı bir sorunun nedeni bakıcıyla arasındaki ilişkiden kaynaklanmayabilir. Çocuğunuzun bir sorun yaşadığını fark ettiğinizde bunu bakıcınızla “sorgulayıcı” bir dil kullanmadan paylaşın. Soruna odaklanmak yerine çözüme odaklanmak herkesin işini kolaylaştıracaktır. Ancak çocuğunuzun huzursuzluğu artıyor ve süre de uzuyorsa farklı tedbirler almayı düşünmeniz doğaldır.
Çocuğunuzun yaşayabileceği sıkıntıları değerlendirdiğinizde gözden kaçırılmaması gereken nokta bir bakıcı için bu işin pek çok zorluğunun olmasıdır. Öncelikle bir çocuğun sorumluluğunu almak başlı başına zor bir görevdir. Çocuklar öğrenme güdüleri ve enerjileri çok yüksek olduğu için her an başlarını derde sokabilirler. Bu da çocuğun bakımını üstlenen kişi için oldukça kaygı vericidir. Ayrıca bakıcılar işverenleri olan ebeveynlerin de beklentilerini karşılayabilmek zorundadır ve bu da zaman zaman onların işlerini çok zorlaştırabilir. Bu nedenle her hangi bir sıkıntı yaşandığında anne ve baba olarak süreci iyi değerlenmeniz büyük önem taşır. Beklentileriniz karşılanamayacak kadar yüksek olduğunda sorun yaşanması kaçınılmazdır.
Bu konuda ailelerin ve çocukların sık yaşadığı sorunlardan biri de bakıcıların sık aralıklarla değişmesidir. Kimi zaman taşınma, iş değişikliği gibi nedenlerle, kimi zaman ailelerin beklentilerinin karşılanamaması ya da daha farklı nedenlerle aileler bakıcılarını değiştirmek isteyebilir. Ancak bu çocuğunuzun bazı sıkıntılar yaşamasına neden olabilir. Öncelikle sürekli yeni bir insanla tanışmak ve onunla güven ilişkisi kurmaya çalışmak küçük yaştaki bir çocuk için oldukça zorlayıcıdır. Ayrıca yaşanan sorunun kendisinden kaynaklandığına, sevilmeyen ve istenmeyen biri olduğuna inanabilir. Bu da çocuğunuzun özgüvenini olumsuz yönde etkileyebilir.
Yukarıda değindiğimiz sorunların yaşanmaması için yapılabilecek şeylerden biri bakıcınızla beklentileriniz üzerinde önceden anlaşmak ve onunla sağlıklı bir iletişim kurmaya çalışmaktır. Böylelikle bakıcınız ne yapması ve yapmaması gerektiğini bilecektir. Bu da işini oldukça kolaylaştıracak ve sorun yaşanması ihtimalini azaltacaktır. Bakıcınızla kuracağınız iletişim konusunda, ona göstereceğiniz saygı bakıcınızın evinize ve çocuğunuza olan bağlılığını artıracaktır. Çocuğunuzun neredeyse her konuda sizi model aldığını düşündüğümüzde bu konunun önemi daha fazla ortaya çıkacaktır. Anne ve babasının saygı duymadığı bir insana çocuk da saygı göstermeyecektir. Bu da kaçınılmaz olarak birçok sorunun yaşanmasına neden olacaktır.
Çocuklarının bakımı için bir bakıcıyla anlaşan ailelerin yaşadığı bir diğer sorun ise denetlemedir. Günün büyük kısmını çocuğunuzla baş başa geçiren birinin neler yaptığını bilmeyi her aile ister. Ancak burada seçilen yönteme çok dikkat etmek gerekir. Evin her köşesine kamera yerleştirmek ya da gün sonunda bakıcınızdan sorgulayıcı bir dil kullanarak ayrıntılı rapor almak, sonrasında bilgilerin doğruluğundan emin olmak için çocuğunuzla tekrar konuşmak etkili yöntemler olarak görünebilir. Ancak bu tür yöntemlerin zararı faydasından daha fazladır. Öncelikle bu tür yaklaşımlar bakıcınızın kendini gergin hissetmesine yol açabilir. Yaşanan bu gerilim bir süre sonra bakıcınızla çocuğunuz arasındaki ilişkide büyük ihtimalle kendini gösterecektir. Çocuğunuz için ise böyle bir durumu yaşamak çok daha farklı sonuçlara yol açacaktır. Çocuğunuz sizin davranışlarınıza bakarak Dünya’nın kendisi için çok güvensiz bir yer olduğuna ikna olabilir. İnsanların güvenilmemesi gereken varlıklar olduğunu düşünebilir. Kendini güvende hissedebilmek için sürekli bir yetişkin tarafından izlenmek ve takip edilmek ihtiyacı duyabilir. Bu da çocuğunuzun bağımsızlaşmaya başladığı yaşlardan itibaren birçok sorun yaşamasına neden olabilir.
Bu yazı mother and baby dergisinin ağustos 2010 sayısında yayınlanmıştır.
